⁉️ چرا دلار به ۱۴۰ هزار تومان رسید!؟

👈 افزایش قیمت دلار در ماه‌های اخیر، بیش از آنکه حاصل یک شوک مقطعی باشد، نتیجه هم‌زمان چند تصمیم سیاستی، محدودیت ساختاری و خطاهای ارتباطی در اقتصاد ایران است؛ مجموعه‌ای از عوامل که دست‌به‌دست هم داده‌اند تا بازار ارز مسیر صعودی خود را تثبیت کند.

🔻 بازار ارز ایران معمولاً با یک عامل واحد حرکت نمی‌کند. تجربه سال‌های گذشته نشان داده هرگاه قیمت دلار وارد فاز افزایشی پایدار شده، پشت آن مجموعه‌ای از تصمیم‌ها، پیام‌ها و ناترازی‌ها قرار داشته است.

📈 افزایش اخیر نرخ ارز نیز از همین جنس است؛ حرکتی تدریجی که به‌مرور شتاب گرفته و به سطوح بالاتر رسیده است.

👌 در این دوره، برخلاف تصور عمومی، نه یک شوک سیاسی ناگهانی و نه یک بحران خارجی مشخص عامل اصلی جهش قیمت بوده است.

📊 آنچه بازار را به سمت بالا سوق داده، بیشتر ترکیبی از سیاست‌های ارزی، کسری بودجه، ضعف مداخله مؤثر بازارساز و شکل‌گیری انتظارات تورمی جدید بوده است.

👌 بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد بسیاری از این عوامل، نه تازه‌اند و نه پنهان؛ اما هم‌زمانی و انباشت آن‌ها، شرایطی ایجاد کرده که افزایش قیمت ارز را به یک روند قابل‌پیش‌بینی تبدیل کرده است.

👈 یکی از ضعف‌های مهم در مدیریت بازار ارز، تأخیر در واکنش است. تجربه نشان داده زمانی که سیاست‌گذار دیر وارد عمل می‌شود، هزینه کنترل بازار به‌مراتب بالاتر می‌رود.

❌ در مقطع فعلی، بانک مرکزی زمانی دست به اقدام زده که قیمت‌ها بخش زیادی از مسیر صعودی را طی کرده‌اند. در چنین شرایطی، حتی اقدامات درست هم اثر محدودتری دارند و بیشتر نقش تعدیل‌کننده ایفا می‌کنند.

📋 وقتی سیاست‌هایی مثل نسبت‌های بازگشت ارز به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که برای صادرکننده انگیزه کافی ایجاد نکنند، طبیعی است که بخشی از ارز یا دیر برگردد یا اصلاً وارد چرخه رسمی نشود. بازار خیلی زود این کاهش عرضه را تشخیص می‌دهد و واکنش نشان می‌دهد.

👈 بازار ارز فقط به واقعیت اقتصادی واکنش نشان نمی‌دهد، به روایت اقتصادی هم حساس است. وقتی مرتب گفته می‌شود «دلار نفتی نداریم» یا «منابع ارزی محدود است»، حتی اگر نیت شفاف‌سازی باشد، نتیجه روانی آن افزایش تقاضای احتیاطی است. این را نمی‌شود نادیده گرفت.

👌 می‌توان انتظار داشت با اقدامات مقطعی، بازار ارز آرام شود، اما آرامش پایدار نه. کنترل پایدار ارز نیاز به اصلاح هم‌زمان چند عامل دارد؛ بودجه، سیاست‌های ارزی، ارتباطات سیاست‌گذار با بازار و کاهش نااطمینانی‌ها. بدون این‌ها، هر آرامشی شکننده است.

👈 بازار ارز امروز بیش از هر زمان دیگری تابع انتظارات است. تا زمانی که انتظارات تورمی و نااطمینانی‌های کلان کاهش پیدا نکند، دلار همچنان جذاب می‌ماند؛ حتی اگر در مقاطعی اصلاح قیمتی هم داشته باشد.

📈 افزایش قیمت دلار در ماه‌های اخیر را باید نتیجه یک روند دانست، نه یک حادثه. مجموعه‌ای از سیاست‌های ارزی ناکارآمد، پیام‌های منفی، کسری بودجه مزمن و مداخله محدود بازارساز، شرایطی ایجاد کرده که رشد نرخ ارز برای بازار قابل پیش‌بینی شده است.

✅ تا زمانی که این عوامل به‌صورت هم‌زمان اصلاح نشوند، کنترل پایدار بازار ارز دشوار خواهد بود و دلار همچنان یکی از اصلی‌ترین پناهگاه‌های تورمی باقی می‌ماند.