📚 معتضد: مجسمه شاپور، سندی است از هویت، عزت و تداوم روح استقلال در تاریخ ما…

🔻 خسرو معتضد، تاریخدان و نویسنده تاریخ معاصر و باستان ایران:

✅ اگر امروز رژیمی مثل اسرائیل سودای آسیب‌زدن به ما را دارد، در گذشته امپراتوری‌هایی چون روم با ۱۰۰ ملت به ایران حمله کردند و شکست خوردند.

🔸 باید بدانیم «روم» یعنی چه. در آن زمان، روم بزرگ‌ترین قدرت جهان بود؛ امپراتوری‌ای که از شمال آفریقا تا اروپا گسترده بود. اینکه امپراتور چنین قدرتی به دست یک پادشاه ایرانی اسیر شود، در تاریخ جهان بی‌سابقه است. برای همین این تصویر تا امروز زنده مانده است؛ نماد عزت و استقلال ایران در برابر سلطه‌جویی قدرت‌های جهانی.

🔹 به یاد بیاورید که امروز هم کشوری کوچک و پرمدعا مثل اسرائیل، با جمعیتی کمتر از ده میلیون نفر، در پی آسیب‌زدن به ایران است. اما در گذشته، دشمنان ما آشوری‌ها را قتل‌عام می‌کردند و زمینشان را با نمک می‌پوشاندند تا نشانی از آن‌ها نماند. مغول‌ها آمدند و میلیون‌ها نفر از ایرانیان را کشتند. در چنین تاریخی، ما حق داریم به لحظاتی ببالیم که ایران سرافراز بوده است.

✅ خداوند پدر آیت‌الله خامنه‌ای را رحمت کند که خودشان گفته بودند: ملت ایران باید به گذشته پرافتخار خود آگاه باشد. از همین رو، اقدام شهرداری در نصب مجسمه شاپور و والریان کاری درست و تحسین‌برانگیز است.

📕 در منابع تاریخی آمده است که سپاه روم در آن نبرد از اقوام گوناگونی تشکیل شده بود؛ از آلمان و فرانسه گرفته تا تراکیه و بیزانس. اما شاپور با هوش و تدبیر ایرانی، نه‌تنها والرین را شکست داد، بلکه او را زنده به ایران آورد. این پیام روشنی بود: هیچ قدرتی، هرچقدر هم بزرگ، نباید خیال حمله به ایران را در سر بپروراند.

📝 در کتیبه‌های شاپور، از جمله در تنگ چوگان و نقش رستم، به‌روشنی نوشته شده که سپاه ایران تا مناطق وسیعی در اروپا از جمله رومانی و مجارستان پیش رفته است. این مطالب را مورخان بزرگی چون لوکونین، کریستنسن و پژوهشگر روس، خانم پیکولوسکایا، با دقت ثبت کرده‌اند. به‌حق باید گفت شاپور با اندیشه و سیاست جنگید، نه صرفاً با شمشیر.

👌 اما مهم‌ترین نکته این است که شاپور، بر خلاف سنت جنگ‌های آن روزگار، اسیران را نکشت. او فهمید بسیاری از آن‌ها مهندس و اهل فن‌اند. دستور داد برای ایران کار کنند. مثلاً در خوزستان، سدی ساخته شد که هنوز به نام «سد قیصر» شناخته می‌شود. قیصر همان سزار است، یعنی امپراتور روم.

🔸 در مقابل، والرین، امپراتور شکست‌خورده، پیرمردی بود که از غم و شرم، دق کرد و مُرد. اما رفتار شاپور با او، به تاریخ پیام داد: اگر روزی پادشاه روم تهدید کرد که پادشاه ایران را به صلیب می‌کشد، این بار ایران بود که نشان داد غرور و عزتش را هیچ قدرتی نمی‌تواند در هم بشکند.

🔹در دوره‌های بعد نیز، در زمان انوشیروان و خسروپرویز، نبردهای ایران و روم ادامه یافت. حتی در آستانه‌ ظهور اسلام، ایران تا نزدیکی قسطنطنیه پیش رفت. رومی‌ها سلاحی داشتند به نام «آتش یونانی» که مانع پیروزی کامل ایرانیان شد، اما این نبردها نشان داد که در طول قرون، ایران همواره یکی از معدود قدرت‌هایی بوده که در برابر امپراتوری روم ایستاده است.

✅ بنابراین صحنه‌ای که در سنگ حجاری شده و شاپور با اقتدار بر والریان پیروز است، تنها یک تصویر تاریخی نیست؛ سندی است از هویت، عزت و تداوم روح استقلال در تاریخ ما.