مدیریت سوخت بدون تغییر قیمتی...
✅ مدیریت سوخت بدون تغییر قیمتی…
📈 مصرف بنزین در ایران طی دهه گذشته با شیبی تند افزایش یافته و در سال ۱۴۰۴ از مرز ۱۴۵ میلیون لیتر در روز عبور کرده است؛ عددی که طبق گزارشهای رسمی، بیش از ظرفیت تولید روزانه پالایشگاههاست. نتیجه این روند، افزایش واردات بنزین، فشار بر بودجه و نگرانی درباره امنیت انرژی در زمستان و تابستان بوده است.
🗓 در برنامه هفتم توسعه و احکام بودجههای اخیر، مجموعهای از سیاستها دیده میشود که هدف آنها کاهش مصرف بدون افزایش قیمت مستقیم است.کارشناسان معتقدند راهکارهای غیرقیمتی اگر بهصورت یک بسته یکپارچه اجرا شوند، میتوانند اثر افزایش قیمت را خنثی و حتی مصرف را بین ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش دهند.
1⃣ هوشمندسازی مصرف؛ از کارت سوخت تا زیرساخت دادهمحور: برنامه هفتم تأکید دارد که تا پایان سال ۱۴۰۵، سامانه هوشمند سوخت نسل جدید باید کامل اجرا شود. هدف این سامانه: جلوگیری از قاچاق سوخت، ایجاد پروفایل مصرف برای هر خودرو، تخصیص سهمیه پویا بر اساس کارکرد واقعی، جلوگیری از سهمیهسوزی و کارتگردانی. دولت باید تلاش کند الگوی مصرف هر خودرو را شفاف کند؛ بر اساس گزارش سازمان برنامه، اجرای این سامانه میتواند روزانه ۸ تا ۱۰ میلیون لیتر از هدررفت جلوگیری کند.
2⃣ بهینهسازی خودروها و ناوگان حملونقل عمومی: در برنامه هفتم، دو بند کلیدی درباره کاهش مصرف بدون افزایش قیمت آمده است:
۱ـ تکلیف خودروسازان به کاهش ۵ درصدی مصرف سوخت خودروهای تولیدی تا پایان ۱۴۰۶
۲ـتوسعه حملونقل ریلی و اتوبوسی با تخصیص بودجههای هدفمند
طبق گزارش رسمی مرکز پژوهشهای مجلس، اگر فقط این دو بند اجرا شود، کشور میتواند تا سال ۱۴۰۷ روزانه ۱۵ میلیون لیتر صرفهجویی کند. به بیان ساده، کممصرفتر شدن خودروها، بهترین راهکار غیرقیمتی و پایدار است.
3⃣ افزایش بازده تولید: برنامه هفتم الزام کرده که بازده انرژی پالایشگاهها از ۷۵٪ به ۸۵٪ برسد. افزایش راندمان پالایشگاهها، ۱۰٪ ظرفیت تولید را بالا میبرد و وابستگی به واردات کاهش پیدا میکند.
4⃣ سهمیهبندی پویا: کارشناسان معتقدند سهمیهبندی پویا، راهکاری که قیمت را تغییر نمیدهد؛ اما مصرف را مدیریت میکند. در احکام بودجه، اختیار داده شده که دولت سهمیهها را بر اساس نوع خودرو، پیمایش، سن خودرو و مصرف واقعی تنظیم کند.مطالعات سازمان برنامه نشان میدهد اجرای سهمیه پویا میتواند مصرف را ۷ تا ۹ درصد کاهش دهد.
5⃣ کنترل قاچاق سوخت؛ صرفهجویی تا ۸ میلیون لیتر در روز: طبق گزارش ستاد مبارزه با قاچاق، بخش قابل توجهی از مصرف بنزین کشور مصرف واقعی نیست و مربوط به قاچاق است.
👈 راهکارهای غیرقیمتی برنامه هفتم برای کنترل قاچاق؛ ردیابی لحظهای تانکرهای سوخت، اتصال سامانه توزیع به GPS، تطبیق بارنامه با میزان سوخت تحویلی
6⃣ هوشمندسازی جایگاهها: این سیاستها بهتنهایی اثر قیمتی ندارند، اما خروج بنزین از شبکه توزیع رسمی را کاهش میدهند و مصرف ظاهری را پایین میآورند.
🔚 ایران رکورددار مصرف بنزین در منطقه است و سیاستهای قیمتی بهتنهایی کافی نیستند. برنامه هفتم برای نخستینبار یک بسته واقعی از راهکارهای غیرقیمتی ارائه کرده که اگر اجرا شوند، کشور بدون شوک اجتماعی قادر است مصرف را کاهش دهد.