♦ آمریکا؛ وارث استعمار، بانی کودتا

🔻 پس از جنگ جهانی دوم، دنیا شاهد جابه‌جایی شتابناک قدرت بود؛ اروپا از ویرانی بیرون می‌آمد ولی دیگر توان پیشتازی نظامی و سیاسی پیشین را نداشت. در این خلأ، ایالات متحده آرام‌آرام جای اروپا را گرفت و با ابزارهای اقتصادی و نظامی نفوذش را در سطح بین‌المللی گسترش داد. ایران در دوره پهلوی اول و دوم یکی از میدان‌های اصلی این نفوذ شد؛ رابطه‌ای که بیش از شراکت بر پایه وابستگی و تأمین منافع صنایع نظامی آمریکا شکل گرفت.

🔹 قراردادهای تسلیحاتی و خریدهای کلان که در زمان محمدرضا شاه انجام شد، ایران را عملاً به انبار تجهیزات و بازار دائم کارخانجات اسلحه‌سازی آمریکا تبدیل کرد. این معادله سودآور برای تولیدکنندگان خارجی، نیاز کشور به تصمیم‌گیری مستقل درباره امنیت و سیاست دفاعی را تحت‌الشعاع قرار داد. هنگامی که انقلاب رخ داد، همین چرخه‌ وابستگی و مصرف در هم شکست و آمریکا با مواجهه‌ای سیاسی و اطلاعاتی پاسخ داد؛ از تلاش برای ائتلاف‌سازی با اپوزیسیون تا نفوذ در میان عناصر ناراضی ارتش و حمایت از شخصیت‌هایی که توان مقابله با جریان انقلابی را داشتند.

📝 اسناد منتشرشده لانه جاسوسی تصویر دیگری از نقش سفارت آمریکا ارائه می‌دهد: نهادی که فراتر از جمع‌آوری اطلاعات، محل طراحی و هماهنگی عملّیات فشار و براندازی شده بود. از ارتباط‌گیری با گروه‌هایی که پیش‌تر با رژیم پهلوی مراوده داشتند تا برقراری تماس با چهره‌های محلی که می‌توانستند ظرفیت مخالفت داخلی ایجاد کنند، خطوط عملّیات گوناگون دیده می‌شود. همین اقدامات باعث شد فضای بی‌اعتمادی عمومی نسبت به ورود شاه به آمریکا و احتمال بازگشت او دوچندان شود؛ خاطرات کودتای ۱۳۳۲ و تداوم مداخله خارجی، در اذهان مردم زنده شد.

🔸 تظاهرات و خیزش دانشجویی در آستانه تسخیر سفارت را باید در بستر این سابقه خواند: پاسخ یک جامعه به تجربه طولانی از مداخله و تلاش برای بازپس‌گیری استقلال سیاسی. انقلاب ایران نه صرفاً تغییر یک رژیم، که قطع رابطه‌ی تنگاتنگی بود که منافع ملّی را قربانی منافع خارجی می‌کرد. در نتیجه، واکنش‌هایی مانند جلوگیری از لغو برخی قراردادها و ممانعت از خروج کامل تجهیزات، تلاشی بود برای حفظ حداقلی از توان دفاعی در شرایط نامطمئن.

🔚 امروز که روایت‌های تازه از نقش بازیگران بین‌المللی مطرح می‌شود، باید پرسید آیا آموزه‌های تاریخ آموخته شده‌اند؟ آیا می‌توان توسعه و همکاری بین‌المللی را بدون قربانی شدن استقلال ملّی و تبدیل اقتصاد به بازار مصرف تسلیحات خارجی پی گرفت؟ پاسخ به این پرسش‌ها نیازمند سیاست‌ورزی هوشمند، شفافیت در قراردادها و تقویت ساخت داخل است؛ راهی که هم امنیت ملّی را تضمین کند و هم از تکرار تجربه وابستگی تاریخی جلوگیری کند.

هایک: ایدئولوگ بمب افکن – از تاچریسم تا بمباران تهران!

فریدریش آگوست هایک، چهره‌ای که در محافل لیبرال ایران به عنوان نماد خردگرایی و دفاع از بازار آزاد تقدیس می‌شود در پشت نقاب علم اقتصاد، معمار پروژه‌ای سیاسی بود که ایدئولوژی را در خدمت نهاد ثروت و قدرت قرار داد و نیز از سوی همان جریان های ثروت و قدرت حمایت شد. هایک نه یک نابغه بی‌طرف، که سربازی فکری برای نظام سرمایه‌داری امپریالیستی بود تا آنجا که امثال دیوید راکفلر که به مدت پانزده سال رئیس شورای روابط خارجی آمریکا (CFR) بود در دامان امثال هایک در مدرسه اقتصاد لندن پرورش یافتند. این واقعیت را می‌توان در مواضع خشن و امپریالیستی او به وضوح دید.
کافی است نگاهی به پیشنهاد او در جریان تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در تهران بیندازیم. هایک، این مدافع به اصطلاح “لیبرالیسم”، در اقدامی کاملاً متضاد با اصول حقوق بشر و دیپلماسی، با قساوتی آشکار نوشت: «کارتر باید بلافاصله به ایران اولتیماتوم می‌داد و تهدید می‌کرد که اگر گروگان‌ها آزاد نشوند، تهران به شکل فزاینده ای بمباران خواهد شد.» این سخن نه از زبان یک ژنرال متعصب که از قلم اقتصاددانی بیرون آمد که طرفدارانش در ایران او را خردمند و طرفدار آزادی می‌خوانند! این جمله، خباثت ذاتی و دشمنی عمیق هایک را با حاکمیت ملی و انقلاب مردمی ایران عیان می‌سازد. او که لیبرالیسم دروغینش را پرچم دار شده بود برای سرکوب یک انقلاب رهایی‌بخش – که ملت ایران را از چنگال نظام سلطنتی دست‌نشانده و نظام سلطه جهانی رهانیده بود – پیشنهاد داد که آمریکا کارمندان سفارتش و رهبران انقلابی کاملا مردمی را با هم بمباران کند و این را نه تنها یک ضرورت که امری اخلاقی خواند. لیبرالیسمی که به اعتراف موسی غنی نژاد و حسین مرعشی با انقلاب در تضاد است.
اما هایک چگونه به چنین جایگاهی رسید؟ پاسخ در مثلث شوم “ثروت، قدرت و علم” نهفته است. وقتی هایک در دانشگاه شیکاگو تدریس می‌کرد، حقوقش را نه دانشگاه، که بنیاد “ویلیام ولکر” می‌پرداخت. بنیادی ثروتمند با مأموریتی مشخص: ترویج ایدئولوژی بازار آزاد و مبارزه با هرگونه برنامه‌ریزی دولتی برای رسیدن به عدالت اجتماعی. این بنیاد علاوه بر هایک به فون میزس، میلیتون و رز فریدمن نیز حقوق میداد. همچنین هزینه‌های تشکیل “انجمن مانت پلرین” را نیز تقبل کرد. شبکه‌ای که هایک بنیان گذاشت تا ایده‌های حاشیه‌ای‌اش را به جریان اصلی بدل کند.
این ایده‌ها که در محافل آکادمیک جدی گرفته نمی‌شد و به طور خاص بعد از شکست هایک در مناظراتش با پییرو سرافا و جان مینارد کینز در کمبریج، با حمایت نهادهای ثروتمند و قدرت مانند ولکر و راکفلر به گوش سیاستمدارانی مانند تاچر و ریگان رسید و به ابزاری برای مشروعیت‌بخشی به کوتاه کردن دست دولت و خصوصی‌سازی‌های افسارگسیخته و درهم کوبیدن اتحادیه‌های کارگری تبدیل شد. هایک حتی در جنگ فالکلند نیز موضعی امپریالیستی گرفت و خواهان حمله بریتانیا به خاک اصلی آرژانتین شد.
امروز میراث فکری هایک در ایران چه معنایی دارد؟ برای طرفدارانش، او نماد “اقتصاد بازار” و “رقابت آزاد” است. اما حقیقت این است: نسخه‌ هایک برای ایران چیزی جز سلطه بی‌قید و شرط شرکت‌های خارجی و سرمایه داران رانتی غارتی داخلی بر اقتصاد ملی نیست. آنان “رقابت” را در شرایطی تعریف می‌کنند که گرگ‌های داخلی و جهانی در میدانی نابرابر با تولیدکنندگان واقعی داخلی روبرو شوند. نتیجه چنین “رقابتی” روشن است: نابودی تولید داخلی و وابستگی مطلق.
هایک هرگز یک اقتصاددان بی‌طرف نبود. او سرباز ایدئولوژیی بود که ثروت را در انحصار عده‌ای خاص قرار داد و قدرت را در خدمت تحکیم این انحصار به کار گرفت. ایدئولوژی او در تقابل کامل با آرمان‌های انقلاب اسلامی ایران که خواهان استقلال و آزادی از چنگال شرکتها و دولت‌های سلطه‌گر بود قرار داشت. ستایش از هایک در ایران نه نشانه خردمندی، که نشانه قبول سلطه بی‌قید و شرط نظام امپریالیستی بر سرنوشت اقتصادی و سیاسی ملت ایران است.
کاش همان برخوردی که به درستی با تبلیغ و ترویج آثار شیاطین تعلیم‌دیده اردوگاه شرق در ایران شد با هایک و لیبرال‌های پرچم‌دار و سربازان نظام سلطه هم صورت می‌گرفت. این کار نقض آزادی بیان نیست زیرا که اینگونه افراد متفاوتند با متفکرین مستقلی که حقیقتا اندیشمندان آزاده‌ای هستند که ممکن است نظرات متفاوت و حتی مخالفی داشته باشند.

▪️بر اساس نظرسنجی موسسه خیریه Girlguiding، حدود ۵۶ درصد از دختران و زنان جوان در بریتانیا ((بین ۱۱ تا ۲۱ سال)) گفته‌اند که هنگام مسافرت به تنهایی، احساس ناامنی می‌کنند، که این رقم نسبت به ۴۵ درصد در سال ۲۰۲۲ افزایش یافته است. و تقریباً یک سوم از آنها گفته‌اند که به طور کلی از حمل و نقل عمومی اجتناب می‌کنند.

▪️نظرسنجی سالانه نگرش دختران توسط Girlguiding نشان داد که ۸۶ درصد از پاسخ‌دهندگان برای حفظ امنیت از بیرون رفتن پس از تاریکی هوا خودداری کرده‌اند و دختران رنگین‌پوست کمتر احتمال دارد که از خانه بیرون بروند.

▪️در مجموع، ۶۸٪ گفتند که برای جلوگیری از آزار جنسی، رفتار روزمره خود را تغییر داده‌اند، و از هر سه نفر، یک نفر (۳۲٪) لباس خود را تغییر داده است. بیش از یک چهارم (۲۸٪) از ۲۶۴۰ پاسخ‌دهنده گفتند که از رفتن به مکان‌هایی که قبلاً در آنها معاشرت می‌کردند، اجتناب کرده‌اند./دیده‌بان غرب
منبع:
https://www.theguardian.com/education/2025/sep/23/majority-of-girls-and-young-women-in-uk-alter-behaviour-to-feel-safe-study-finds

🔸 سوال: آیا در صحّت وضو شرط است که آب بر همه قسمت‌های دست جریان پیدا کند یا آن که کشیدن دست تر بر آن کافی است؟

✅ جواب: صدق شستن منوط به رساندن آب به تمام عضو است هرچند به وسیله دست کشیدن باشد. ولی مسح اعضا با دست مرطوب به تنهایی کافی نیست.

🔸 سوال: آیا وضویی که قبل از نماز ظهر و عصر گرفته شده، برای خواندن نماز مغرب و عشا هم با علم به این که در این مدت هیچ یک از مبطلات وضو از وی سرنزده است، کافی است؟ یا آن که هر نمازی نیت و وضوی جداگانه‌ای دارد؟

✅ جواب: برای هر نمازی وضوی جداگانه لازم نیست. با یک وضو تا زمانی که باطل نشده، می‌تواند هر مقدار نماز که می‌خواهد بخواند.