ترجمه و شرح حکمت 1 نهج البلاغه: هوشیاری در فتنه ها

 


على (ع) فرمود: به هنگام بروز فتنه چون اشتر دو ساله باش كه نه پشتى استوار دارد كه بر آن سوار توان شد و نه  شير که، كه از آن شير بتوان دوشيد.
 
بهترين روش در فتنه ها:
امام(عليه السلام) در اين حکمت پرمعنا مى فرمايد: «در فتنه ها همچون شتر کم سن و سال باش; نه پشت او قوى شده که سوارش شوند نه شیرى دارد که بدوشند»; (قَالَ(عليه السلام): کُنْ فِي الْفِتْنَةِ کَابْنِ اللَّبُونِ، لاَ ظَهْرٌ فَيُرْکَبَ، وَلاَ ضَرْعٌ فَيُحْلَبَ).(1)
براى روشن شدن محتواى این کلام بسیار پرمعنا لازم است قبلاً دو واژه «فتنه» و «ابن لبون» تفسیر شود:
فتنه، از ماده «فتن» (بر وزن متن) در اصل به معناى قرار دادن طلا در کوره است تا خالص از ناخالص جدا شود سپس به معناى هرگونه آزمایش و امتحان و بلا و عذاب و حتى شرک و بت پرستى و آشوب هاى اجتماعى آمده است و در اینجا منظور همان آشوب هاى اجتماعى است.
لبون، به شترى گفته مى شود که به جهت زائیدن مکرر پیوسته شیر دارد (لبون به معناى شیر دار است از ماده لبن) و ابن لبون به بچه چنین شترى گفته مى شود که دو سال آن تمام شده و وارد سال سوم شده است; نه قوت و قدرت چندانى دارد که بتوان بر پشت او سوار شد و نه  شیرى (زیرا هم کم سن و سال است و هم نر) و به این ترتیب هیچ گونه استفاده اى از آن در آن سن و سال نمى توان کرد.

از اینجا روشن مى شود که هدف امام این است که انسان به هنگام شورش هاى اهل باطل و فتنه هاى ناشى از خصومت آنها با یکدیگر نباید بازیچه دست این و آن شود; باید خود را دور نگه دارد و به هیچ یک از دو طرف که هر دو اهل باطل اند کمک نکند.
در این گونه موارد معمولاً هر کدام از طرفین به سراغ افراد بانفوذ و باشخصیت مى آیند تا از نفوذ و قدرت آنها براى کوبیدن حریف استفاده کنند. در این هنگام باید این افراد بلکه تمام افراد، خواه ضعیف باشند یا قوى نهایت مراقبت را به خرج دهند که در دام فتنه گران و غوغاسالاران نیفتند مبادا دین و یا دنیاى آنها آسیب ببیند و همان گونه که در بالا آمد در بعضى از روایات جمله «ولا وَبَر فَیُسْلَب» نیز به آن افزوده شده است یعنى شتر دو ساله پشمى هم ندارد که آن را بچینند و از آن استفاده کنند.
نمونه این فتنه ها در صدر اسلام و قرون نخستین فراوان بود که امامان اهل بیت و یارانشان همواره از آن کناره گیرى مى کردند حتى داستان قیام ابو مسلم بر ضد بنى امیه گرچه در ظاهر براى کوبیدن باطلى بود ولى در باطن براى تبدیل باطلى به باطل دیگر و حکومت بنى عباس به جاى بنى امیه بود. به همین دلیل هنگامى که ابو مسلم به وسیله نامه اى پیشنهاد حکومت و خلافت را به امام صادق(علیه السلام) کرد امام آن را نپذیرفت زیرا مى دانست در پشت پرده این قیام چه اشخاصى کمین کرده اند و به تعبیر دیگر امام مى دانست این یک فتنه است که دو گروه باطل به جان هم افتاده اند و نباید به هیچ کدام امتیازى داد.
روایاتى که از ائمه هدى(علیهم السلام) درباره فضیلت عزلت و گوشه گیرى به ما رسیده است غالباً ناظر به این گونه شرایط است.
از جمله امام امیرالمؤمنین(علیه السلام) طبق آنچه در غررالحکم آمده مى فرماید: «الْعُزْلَةُ أَفْضَلُ شِیَمِ الاَْکْیَاسِ; گوشه گیرى برترین خصلت افراد باهوش و زیرک است».(2) و در حدیث دیگرى از آن حضرت مى خوانیم: «سَلاَمَةُ الدِّینِ فِی إعْتِزَالِ النَاسِ; سلامت دین انسان درکناره گیرى از مردم است».(3)
در حدیث گویا و روشنى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم هنگامى از آن حضرت سؤال کردند: چرا گوشه گیرى را انتخاب کرده اید؟ فرمود: «فَسَدَ الزَّمَانُ وَتَغَیَّرَ الاِْخْوَانُ فَرَأَیْتُ الاِنْفِرَادَ أَسْکَنَ لِلْفُؤَاد; زمانه فاسد شده و برادران تغییر روش داده اند به همین دلیل، آرامش دل را در تنهایى یافتم».(4)
قرآن مجید نیز اشاراتى به این معنا دارد از جمله درباره حضرت ابراهیم مى خوانیم که او گروه بت پرستان را مخاطب قرار داد و گفت: «(وَأَعْتَزِلُکُمْ وَما تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللّهِ وَأَدْعُوا رَبِّی); از شما و آنچه غیر از خدا مى خوانید و مى پرستید کناره گیرى مى کنم و (تنها) پروردگارم را مى خوانم».(5)
در داستان اصحاب کهف نیز در آیه 16 سوره «کهف» اشاره به گوشه گیرى آنها از گروه فاسد و مفسد شده است.
از آنچه گفته شد به خوبى روشن مى شود که هرگز منظور امام(علیه السلام) این نبوده است که اگر گروهى باطل بر ضد مؤمنان و طرفداران حق برخیزند نباید به حمایت مؤمنان حق جو برخاست; این سخن بر خلاف صریح قرآن است که مى فرماید: «(فَإِنْ بَغَتْ إِحْداهُما عَلَى الاُْخْرى فَقاتِلُوا الَّتى تَبْغى حَتّى تَفىءَ إِلى أَمْرِ اللّه); اگر گروهى از مسلمانان بر گروه دیگرى ظلم و ستم روا داشتند (و اصلاح در میان آن دو از طریق مسالمت آمیز امکان پذیر نشد) با جمعیت ستمگر پیکار کنید تا به سوى حق باز گردند».(6)
ممکن است تفاوت بین جمله «لا ظَهْرٌ فَیُرْکَبُ» و جمله «وَلا ضَرْعٌ فَیُحْلَبُ» در این باشد که نه کمک هاى مستقیم به فتنه جویان کن (مانند سوارى دادن مرکب) که خودش وارد معرکه شود و نه کمک هاى غیر مستقیم مانند کمک هاى مادى به این گروه ها کردن رواست شبیه شیر دادن براى تغذیه افراد.
همان گونه که در سند این حکمت اشاره شد این کلام امیرمؤمنان على(علیه السلام) بخشى از وصیت طولانى است که امام امیر مؤمنان على(علیه السلام) به فرزند گرامى اش امام حسن مجتبى(علیه السلام) فرموده است که قسمتى از آغاز آن را براى مزید فایده در اینجا مى آوریم. فرمود: «کَیْفَ وَأَنِّى بِکَ یَا بُنَیَّ إِذَا صِرْتَ فِی قَوْم صَبِیُّهُمْ غَاو وَشَابُّهُمْ فَاتِکٌ وَشَیْخُهُمْ لاَ یَأْمُرُ بِمَعْرُوف وَلاَ یَنْهَى عَنْ مُنْکَر وَعَالِمُهُمْ خَبٌّ مَوَّاهٌ مُسْتَحْوِذٌ عَلَیْهِ هَوَاهُ مُتَمَسِّکٌ بِعَاجِلِ دُنْیَاهُ أَشَدُّهُمْ عَلَیْکَ إِقْبَالًا یَرْصُدُکَ بِالْغَوَائِلِ وَیَطْلُبُ الْحِیلَةَ بِالتَّمَنِّی وَیَطْلُبُ الدُّنْیَا بِالاِْجْتِهَادِ خَوْفُهُمْ آجِلٌ وَرَجَاؤُهُمْ عَاجِلٌ لاَ یَهَابُونَ إِلاَّ مَنْ یَخَافُونَ لِسَانَهُ وَلاَ یُکْرِمُونَ إِلاَّ مَنْ یَرْجُونَ نَوَالَهُ دِینُهُمُ الرِّبَا کُلُّ حَقّ عِنْدَهُمْ مَهْجُورٌ یُحِبُّونَ مَنْ غَشَّهُمْ وَیَمَلُّونَ مَنْ دَاهَنَهُمْ قُلُوبُهُمْ خَاوِیَةٌ لاَ یَسْمَعُونَ دُعَاءً وَلاَ یُجِیبُونَ سَائِلاً قَدِ اسْتَوْلَتْ عَلَیْهِمْ سَکْرَةُ الْغَفْلَةِ إِنْ تَرَکْتَهُمْ لَمْ یَتْرُکُوکَ وَإِنْ تَابَعْتَهُمْ اغْتَالُوکَ إِخْوَانُ الظَّاهِرِ وَأَعْدَاءُ السَّرَائِرِ یَتَصَاحَبُونَ عَلَى غَیْرِ تَقْوَى فَإِذَا افْتَرَقُوا ذَمَّ بَعْضُهُمْ بَعْضاً تَمُوتُ فِیهِمُ السُّنَنُ وَتَحْیَا فِیهِمُ الْبِدَعُ فَأَحْمَقُ النَّاسِ مَنْ أَسِفَ عَلَى فَقْدِهِمْ أَوْ سُرَّ بِکَثْرَتِهِمْ فَکُنْ عِنْدَ ذَلِکَ یَا بُنَیَّ کَابْنِ اللَّبُونِ لاَ ظَهْرٌ فَیُرْکَبَ وَلاَ وَبَرٌ فَیُسْلَبَ وَلاَ ضَرْعٌ فَیُحْلَب; فرزندم چگونه خواهى بود هنگامى که در میان قومى گرفتار شوى که کودک آنها گمراه و جوانشان هواپرست و پیرانشان امر به معروف و نهى از منکر نمى کنند، عالم آنها حیله گر فریبکارى است که هواى نفس بر او چیره شده و به دنیاى زودگذر چسبیده و از همه بیشتر (ظاهرا) به تو روى مى آورد و در انتظار حوادث دردناکى براى توست و با آرزوها چاره جویى مى کند و دنیا را با تمام قدرت مى طلبد.
(مردم آن زمان) ترسشان از نظر دور و امیدشان نزدیک است (به عذاب هاى آخرت بى اعتنا و به مواهب دنیا شدیداً علاقه مند هستند) تنها از کسى حساب مى برند که از زبانش مى ترسند و اکرام نمى کنند مگر کسى را که امید بخششى از او دارند. دینشان ربا و هر حقى نزد آنها به فراموشى سپرده شده، افراد فریبکار را دوست دارند و سراغ کسانى مى روند که از همه بیشتر چاپلوسى کنند.
دل هاى آنها خالى (از یاد خدا) است، سخن حقى را نمى شنوند و به درخواست سائلى پاسخ نمى گویند، مستى غفلت بر آنها غالب شده، اگر آنها را رها کنى دست از تو بر نمى دارند و اگر از آنها پیروى کنى فریبت مى دهند، در ظاهر برادرند و در باطن دشمن، رفاقت آنها با یکدیگر بر اساس بى تقوایى است و هنگامى که از هم جدا شوند یکدیگر را نکوهش مى کنند، سنت هاى الهى در میان آنها مى میرد و بدعت ها زنده مى شود نادان ترین مردان کسى است که از فقدان آنها متاثر شود یا از کثرت آنها خوشحال. فرزندم در چنین شرایطى که (آتش فتنه ها شعله  ور است) همچون شتر کم سن و سال باش نه پشتى دارد که سوار شوند و نه پشمى که بچینند و نه پستانى که بدوشند… .(7)
*****
پی نوشت:
1. سند گفتار حکیمانه: این جمله ـ به گفته مرحوم خطیب در کتاب مصادر ـ از کلمات مشهور امام(علیه السلام) است که قبل از سیّد رضى «ابوحیان توحیدى» (متوفاى 380) در کتاب الامتاع والمؤانسة و بعد از سیّد رضى مرحوم آمدى در کتاب غررالحکم (با تفاوتى) آن را آورده است و از روایتى که رضى الدین على بن یوسف حلّى (برادر علاّمه حلّى) در کتاب العُدد القویة آورده است استفاده مى شود که این جمله بخشى از وصیتى است که امام(علیه السلام) براى فرزندش امام حسن(علیه السلام) بیان فرموده است (البته با تفاوت هایى) و از جمله این تفاوت ها اضافه جمله «وَلا وَبَر فَیُسْلَب; و نه پشمى دارد که آن را بچینند» است. (مصادر نهج البلاغه، ج 4، ص 7)
2. غررالحکم، ص 318، ح 7350.
3. همان، ص 319، ح 7365.
4. میزان الحکمه، ج 8، ماده عزلت، ح 12911.
5. مریم، آیه 48.
6. حجرات، آیه 9.
7. بحار الانوار، ج 74، ص 234، ح 3.

✍عاجزترین مردم

🔹عاجزترین مردم کسی است کا از دعا کردن عاجز باشد و موفق کسی است که دعايش با شرایط، یعنی به شرط توبه و صادقانه و حقیقی و مستمر باشد؛ و در صورت تاخیر در اجابت، نا امید نشود و دست از دعا برندارد.

▪️آیت الله بهجت رحمة الله علیه

نشست بصیرتی با موضوع انتخابات

خانم دهقان،معاون فرهنگی مدرسه علمیه صدیقه طاهره سلام الله علیها در نشستی بصیرتی ضمن گرامیداشت یاد و خاطره سیدالشهدای خدمت آیت الله شهید رئیسی و همراهان شهیدش، در تبیین شخصیت ایشان گفت:
امام علی علیه السلام فرمدند: اگر می خواهی به مردم خدمت کنی،برطرف کردن نیاز آنان ارزشی ندارد مگر به سه شرط: اول اینکه خدمتی را که می کنی کتمان کنی تا خودش روشن بشود، دوم کار خودت را کوچک بشمار تا خداوند خودش آن را برایت بزرگ کند وسوم اگر می خواهی کاری انجام دهی ، سریع آن را انجام بده تا برای مردم گوارا باشد.
خانم دهقان خاطر نشان کرد: آیت الله شهید رئیسی مصداق این فرمایش امیرالمومنین علیه السلام بودند، خالصانه خدمت کردند و اجر ومزد زحماتشان را ازخدای متعال گرفتند.
وی هم چنین با اشاره به حساسیت انتخابات پیش رو گفت: در این دوره باید کسی را به عنوان رئیس جمهور انتخاب کنیم که شبیه ترین فرد به آیت الله شهید رئیسی و ادامه دهنده راه ایشان باشد، انقلابی و ولایتمدار باشد ودغدغه مشکلات مردم را داشته باشد.بنابراین امروز وظیفه ما تبیین ارزش ها وشاخص های رئیس جمهور تراز انقلاب است ومهم تر از همه اینکه اجازه ندهیم جریان نفاق با اشک تمساح، خودش را منتسب و دوستدار رئیس جمهور شهیدمان جلوه دهد ودوباره پای لیبرال ها را به دولت باز کند.

#حوزه_علمیه_خواهران_مازندران
#مدرسه_علمیه_صدیقه_طاهره_س
#روابط_عمومی
#معاونت_فرهنگی
#نوشهر
@mazandaran_hozeh

فکر میکنم آخرین باری که #شهید_جمهور ، #رئیسی_عزیز ، پشت تریبون رسمی رفت و صحبت کرد،
همایش روز ملی جمعیت، در سالن اجلاس سران بود.
من آنجا بودم.

آخرین کلامش، آخرین توصیه‌ای که کرد، درباره #سقط_جنین بود…

از همه خواست با توجه به آمار نگران کننده و تکان دهنده سقط جنایی جنین در کشور، کاری بکنند، اقدامات مؤثر داشته باشند
(ایشان عدد را اعلام نکرد چون دقیق نیست اما آمار می‌گوید در هر سال از حدود ۳۵۰ تا ۵۰۰ هزااااار جنین در ایران اسلامی، حق حیات سلب میشود! 😨😭)

رئیسی عزیز
رئیس جمهور
رئیس سابق قوه قضا
آخرین مطالبه و تلاش شما،
#دادخواهی از مظلوم ترین و بی دفاع ترین و بی پناه ترین #انسان های روی زمین بود؛
کسانی که هیچ وکیل مدافعی ندارند
و بدون دادگاه و بدون دادرسی،
با فریادی بی صدا
به دست والدین خود
به شکلی فجیع
کشته میشوند (یا تکه تکه میشوند یا خفه…)
(بالای ٩٢-٩٣% جنین های اسقاط شده، مشروع هستند!)

به کدامین گناه؟!

جنین از ابتدای تشکیل نطفه، #حق_حیات دارد و درجاتی از روح…
چه کسی به مردم ما گفت سقط جنین زیر ۴ ماه اشکال شرعی ندارد؟! چه کسی گفت فقط یک لخته خون و یک تکه گوشت است؟!
بروید و تصاویر میکروسکوپی جنین ۴ هفته را ۵ هفته را ببینید!
بروید و انگشتان کوچک و مینیاتوری دست و پاهایش را ببینید!
بروید و طناب نخاعی و تشکیلات عصبی‌اش را ببینید!
لخته خون؟! تکه گوشت؟!
جنین از همان ابتدا انسان است…
سقط جنین از همان ابتدا حرام است.

هر یک از این جنین ها
میتواند یک انسان بزرگ باشد؛
یک نسل پربرکت
یک سیدابراهیم، یک مالک، یک آل هاشم…
_دکتر موحدنیا
سقط جنین قتل است،
جنایت است؛
جنایت، مثل ترور حاج قاسم ها، مثل حادثه گلزار شهدای کرمان، مثل جنایت کودک_کشی اسرائیل در غزه..

✍بیکاری…

🔹اوقات بیکاری انسان، مثل مرداب است. هرنوع آلودگی اقتصادی، اخلاقی، فرهنگی، سیاسی ممکن است از آن حاصل بشود‌. هرگونه عفونتی ممکن است از آن پیش بیاید. آن کسی که ویدئوی مبتذل نگاه می‌کند، به خاطر اوقات بیکاری اش است. آن کسی که سراغ اعتیاد می‌رود به خاطر اوقات بیکاری اش است. اگر سراغ قمار و مشروبات می‌رود به خاطر اوقات بیکاریاست. حتی بسیاری از خودنمایی ها، سر خیابان ایستادن ها، مزاحمت های خیابانی و … از بیکاری است. امروزه برای ما از واجبات است که جوان وقتی دیپلم خود را گرفت بلافاصله برای او کار مهیا شود. این از ضروریات است.

▪️آیت الله حائری شیرازی رحمة الله علیه